Ein af þeim athöfnum sem eru árvissar hjá sauðfjárbóndanum er að velja lífgimbrarnar. Í dag var einmitt komið að þessu hér á Staðarbakka. Þetta fer þannig fram hér að fyrst er merkt við þær gimbrar í haustbókinni, sem koma til greina sem lífgimbrar og þær svo sér merktar þegar öll lömbin eru vegin strax eftir 1. göngur.  Úr þessu verður svo til hópur gimbra, svona hátt að því tvöfaldur sá fjöldi sem endanlega verður settur á. Svo kemur að þessum degi eins og í dag að hópurinn er rekinn inn til endanlegs vals. Hjá okkur má segja að það séu þrír megin þættir sem þar eru hafðir í huga.

Í fyrstalagi er það ætterni og við það val er svokallað BLUP mat í „fjárvís“ mjög nytsamlegt. Þetta er kynbótamat byggt á ætterni hvers lambs, sem spáir fyrir um hvernig kindin geti reynst til að bæta eiginleika fjárins er varðar þá eiginleika sem helst eru eftir sóknarverðir á einu fjárbúi. Annars vegar er þetta spá um kjötgæðaeiginleika, það er hversu góð vöðvasöfnun verður og með hóflegri fitu. Hins vegar um hvers má vænta í framtíðinni ef gimbrin er sett á hvað varðar frjósemi og mjólkurlagni á fullorðins árum. Í BLUP matinu fær meðalkindin 100 þannig að eftir því sem hún fer hærra yfir 100 þess meira má vænta af henni til kynbóta. Því lengri og réttari ætternisskráningin er í „fjárvís“ því öruggara er kynbótamatið. Mér finnst best að velja fyrir öllum atriðunum og þá gjarnan þannig að aðrar gimbrar komi ekki til greina en þær sem ná meðaltali búsins í hverjum þætti. Meðaltalið hjá mér þegar allt var valið:

Vöðvi 112. Fita 106. Frjósemi 104. Mjólkurlagni 107.

Þá er það annar þátturinn, sem er stigun gimbranna. Þar eru annars vegar gefin stig fyrir frampart og hins vegar fyrir malir og læri sameiginlega. Þetta er þuklunarmat þar sem maður reynir að gera sér grein fyrir byggingarlagi og þar með vöðvasöfnun. Gefin eru stig fyrir hvorn þátt. Fyrir frampart er skalinn sem notaður er um það bil frá 6 sem er afleitt upp í 10 sem er það besta sem finnst. Fyrir hópa af lömbum má segja að meðaltal frá 8,5 að 9 sé mjög gott og 9 og þar yfir alveg frábært. Fyrir malir og læri er skalinn hins vegar frá 15 sem er ótækt upp í 20 sem eru einsstök gæði þessara eiginleika. Hér er það því 17,5 upp í 18 ágætt og allt yfir 18 í rauninni frábært fyrir lambahóp. Meðaltal lífgimbranna núna hjá mér varð:

Fyrir frampart 9,0 og fyrir malir og læri 18,1.

Þá er það síðasti þátturinn sem er sjónmat. Þar er það nú mat hvers og eins bónda hvað honum finnst prýða eina gimbur. Þar getur margt komið til t.d. hvort gimbrin er hornótt eða kollótt, ullarfar og litur, fegurð á velli og ræktarlegur svipur. Einnig þarf að líta eftir hvort um sé að ræða sérstaka galla t.d. kjaftgalla og/eða gallaða fætur.

Að öllu þessu gerðu verður til lífgimbra hópur, sem maður hefur lagt vinnu og metnað í að velja og nú sem oftast áður er ég bara nokkuð ánægður með mínar.

Mörgum kann að finnast að hér vanti að minnsta kosti einn þátt inn í það er ómmæling. Því er til að svara að hún hefur ekki verið gerð á gimbrum hér í yfir 20 ár. (Bara á lambhrútum og það er aðeins þá, sem ráðunautar eru fengnir hér á bæ)  Ástæðan er sú að ómmæling og hvað út úr henni kemur hefur engin áhrif hvað kjötmat varðar og annað hitt að ekkert á skepnunni er eins háð umhverfisþáttum og bakvöðvaþykkt. Það segir manni t.d. ekkert að bera saman bakvöðva á lömbum, annars vegar sem eru að koma af nýgræðingi úr háfjöllum og öðrum sem hafa verið að snöltra á sölnuðum gróðri heim við girðingar fyrir göngur, hvað þá lambahóp, sem gengið hefur á káli margar vikur.  Til að val á líflömbum sé markvisst til kynbóta, verður það að byggjast sem mest á erfðum en sem minnst á umhverfisþáttum sem lambið hefur búið við síðustu vikurnar fyrir líflambavalið. 

Hér má sjá hluta af gimbrunum. Þessir voru að hjálpa mér í dag: Gestur, Gauti, Snæbjörn og Lubbi.